Niek (11) is samen met Josje (11) in gesprek. Niek kan niet praten en het gesprek wordt gevoerd met behulp van groene en rode kaartjes. Josje vraagt aan Niek: ‘wat vind je ervan dat je hier op school zit?’ Niek pakt het groene kaartje. Op deze manier geeft Niek aan dat hij het leuk vindt op school. Voor Josje is dit heel normaal, ze vindt het leuk om met Niek te kletsen en kijkt er niet van op als er een beetje speeksel langs zijn mondhoeken loopt. Nee voor Josje hoort Niek, net als andere leeftijdsgenootjes, gewoon bij haar op school.
Onderzoek
In de periode van september 2021 tot januari 2022 hebben pedagogiekstudenten, Nické Meijerink en Mégen Schuurman, onderzoek gedaan naar de aard en invulling van de contacten tussen Samen naar School leerlingen en hun leeftijdsgenootjes. Hiervoor zijn ze met leerlingen met en zonder beperking in gesprek te gaan en hebben ze hen geobserveerd. Ook hebben zij de begeleiders en de ouders van de Samen naar School leerlingen gesproken. Het onderzoek is uitgevoerd op twee scholen. Hiervan zijn drie ouders, twee begeleiders, vier Samen naar School leerlingen en negen reguliere leerlingen geïnterviewd. Vijf Samen naar School leerlingen zijn tijdens inclusiemomenten geobserveerd.
Bevindingen
Op basis van dit onderzoek concluderen de onderzoekers dat participerende Samen naar School leerlingen meer contacten hebben met leeftijdsgenootjes. Voordat deze leerlingen naar een Samen naar School klas gingen, hadden zij nauwelijks contact met leeftijdsgenootjes. De reden hiervoor was dat zij geen tijd hadden om met hen te spelen doordat zij lange taxiritten heen en terug hadden naar een speciale school. Daarnaast hadden ze op hun vorige school geen contact met leeftijdsgenootjes zonder beperking. De contacten met leeftijdsgenootjes met beperking waren minimaal en de Samen naar School leerlingen werden niet uitgedaagd om wel connecties te maken.
“Het contact met leeftijdsgenootjes is toegenomen sinds mijn dochter naar een Samen naar School klas gaat.”
-Moeder van Samen naar School leerling Marieke-
Contacten
Nu de Samen naar School leerlingen naar een Samen naar School klas gaan, hebben zij binnen schooltijd sociaal contact met hun leeftijdgenootjes van school. Zo staan de leerlingen in de rij om samen met Adam op de zijspan over het plein te crossen. Adam praat niet, maar aan zijn enthousiaste geluiden en bewegingen horen en zien de andere kinderen dat hij plezier heeft. Het contact tussen Samen naar School leerlingen en reguliere leerlingen binnen school varieert van vaste buddy tot losse vluchtige contacten bestaande uit een gesprekje of samenspel. De contacten ontstaan vanuit wederzijds interesse in elkaar. De Samen naar School leerlingen sluiten aan bij verschillende reguliere klassen, ingedeeld op basis van hun niveau. Zo sluit Ilse iedere dinsdag aan bij groep 3 met gym en moedigt iedereen haar hard aan om alle kinderen af te tikken. In de klassen worden de Samen naar School leerlingen geaccepteerd als klasgenootjes en worden zij geholpen of ondersteund waar zij dit nodig hebben.
De Samen naar School leerlingen worden, sinds zij naar een Samen naar School klas gaan, op straat herkend door hun medeschoolgenootjes en ze worden aangesproken om te kletsen. Buiten schooltijd hebben de Samen naar School leerlingen geen speelafspraken. Dit kan verklaard worden doordat de eerste school die bezocht is nog relatief nieuw is. Bij de tweede school is het onbekend omdat de onderzoekers de ouders wegens praktische beperkingen niet hebben gesproken.
‘’Tijdens een dagje weg kwam ineens een meisje bij Marieke op de schommel zitten en zei: ‘ik ken Marieke, die zit bij mij op school’.”
-Moeder van Samen naar School leerling Marieke-
Blij
De Samen naar School leerlingen ervaren de contacten met hun leeftijdsgenootjes van school als leuk. Ze vinden het leuk om samen te fietsen, van de glijbaan te glijden, buiten te spelen en hoi naar elkaar te roepen. De moeder van Marieke geeft aan dat haar dochter super blij is dat ze naar een Samen naar School klas gaat. Als Marieke uit school komt gaat ze gelijk knuffelen en springen en zegt ze blij ‘ikke leuk’. De reguliere leerlingen ervaren de aanwezigheid van de Samen naar School klas als positief. In het begin moeten veel leerlingen wennen aan de kinderen met een beperking en weten ze niet hoe ze met ze om moeten gaan. Door samen naar school te gaan met kinderen met een beperking leren ze hoe ze het beste met hen om kunnen gaan en ontstaan er vriendschappen.
‘’Samen naar School leerlingen voelen voor mij eigenlijk als mijn familie en ik vind hen eigenlijk het leukste van school.’’
-Reguliere leerling Kim-
Vervolgonderzoek
Het advies is om een soortgelijk vervolgonderzoek uit te voeren. Hierbij is de aanbeveling om Samen naar School klassen te betrekken in het onderzoek die minimaal twee jaar bestaan. Wanneer de Samen naar School klas minimaal twee jaar bestaat hebben de leerlingen genoeg tijd gehad om contacten op te bouwen.
Persoonlijke noot
Wij hebben als onderzoekers mogen ervaren welke meerwaarde een Samen naar School klas heeft voor leerlingen met en zonder beperkingen. Wij zijn dankbaar dat we het onderzoek binnen deze mooie organisatie mochten uitvoeren. Bij deze willen wij graag de participerende scholen, ouders en leerlingen bedanken voor hun inzet en mooie verhalen. Zonder hun medewerking hadden we het onderzoek niet succesvol kunnen voltooien.
Nické Meijerink & Mégen Schuurman, 4e jaars studenten Pedagogiek aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. December 2021.
NB. De namen in dit artikel zijn wegens privacy redenen veranderd.
