Kinderen met ernstig verstandelijke en meervoudige beperkingen (EVMB) hebben net als andere kinderen recht op onderwijs. Helaas wordt jaarlijks een groot aantal leerlingen vrijgesteld van de leerplicht, waardoor het recht op (speciaal) onderwijs vervalt. Ouders kunnen vervolgens kiezen voor een kinderdagcentrum of een Samen naar School klas.
De Rijksuniversiteit Groningen (RuG) doet onderzoek naar de effecten van de Samen naar School klassen. In één van de deelonderzoeken is onderzocht welke motieven van ouders een rol spelen bij het kiezen voor onderwijs of dagbesteding. Ook zijn ze gevraagd om het onderwijs of de dagbesteding op 18 verschillende aspecten te beoordelen. Welke aspecten vinden zij belangrijk en hoe tevreden zijn zij over die aspecten?
In totaal zijn er 36 ouders geïnterviewd. Deze onderzoeksgroep bestaat uit: 13 ouders met kind in een Samen naar School klas, 9 ouders met een kind in het speciaal onderwijs en 14 ouders met een kind in een kinderdagcentrum (KDC) of orthopedagogisch didactisch centrum (ODC). Alle interviews zijn uitgeschreven en vervolgens gecodeerd met behulp van een codeboek. Daarnaast zijn de scores op de beoordeelde aspecten berekend, en zijn er statistische analyses uitgevoerd om na te gaan of er verschillen zijn tussen de beoordelingen van ouders.
Welke motieven spelen een rol in het beslisproces?
Voor alle geïnterviewde ouders geldt dat er een aantal motieven meespelen de keuze voor een vorm van onderwijs of dagbesteding. Motieven die het vaakst zijn genoemd door ouders zijn:
- Afstand en reistijd
Vijfentwintig ouders (69%) geven aan dat het motief afstand een grote rol heeft gespeeld. De ouders vinden het belangrijk dat de reistijd zo kort mogelijk is voor hun kind met EVMB. Dat wordt nog weleens als een uitdaging gezien, omdat er volgens de ouders weinig keuze is in dagbestedingen, zelfs in de dichtbevolkte gebieden van Nederland zoals de Randstad.
- Gevoel bij onderwijs / dagbesteding
Voor zestien ouders (44%) is het belangrijk dat ze een goed gevoel hebben bij het onderwijs of dagbesteding, zodat ze hun kind met een gerust hart kunnen achterlaten. Een goed gevoel komt voort uit andere motieven, zoals mate van fysieke veiligheid, sfeer en de bejegening door het personeel.
- Groepsgrootte / aantal begeleiders
Zesentwintig ouders (72%) geven aan dat ze het belangrijk vinden dat de groepen klein zijn en dat het aantal kinderen per begeleider laag is, zodat het kind voldoende individuele aandacht krijgt.
- Aanbod in therapieën
Eenendertig ouders (86%) aan dat het aanbod aan therapieën een van de grootste redenen is waarom ze voor een bepaalde dagbesteding hebben gekozen. Dat er een breed aanbod van therapieën is en dat ze op locatie worden gegeven. De ouders vinden dit belangrijk omdat ze dan niet in hun vrije tijd hiervoor hoeven te zorgen.
Naast deze motieven heeft het advies van de betrokken professional een grote rol gespeeld in de keuze van ouders. Zestien ouders geven aan dat zij de adviezen hebben gevolgd van de professional die hen heeft bijgestaan in het beslisproces. Dit speelt vooral een rol bij ouders met jonge kinderen, die nog weinig ervaring hebben in het zorg- en onderwijslandschap.
Wat vinden ouders het meest belangrijk?
Er zijn verschillende aspecten die ouders belangrijk vinden in de huidige vorm van onderwijs of dagbesteding. In Tabel 1 is daarvan een top 5 te zien. Alle ouders vinden de sfeer op de school / dagbesteding belangrijk. Ouders van een Samen naar School klas vinden het aantal kinderen per begeleider en de aangeboden activiteiten ook erg belangrijk. Contact met kinderen zonder beperking vinden deze ouders ook heel belangrijk, terwijl dit voor ouders van het speciaal onderwijs en een KDC significant minder belangrijk is.
| Samen naar School klas | Speciaal onderwijs | Kinderdagcentrum | |
| 1. | Sfeer | Mogelijkheden tot het bieden van specifieke zorg | Sfeer |
| 2. | Aantal kinderen per begeleider | Sfeer | Mogelijkheden tot het bieden van specifieke zorg |
| 3. | Aangeboden activiteiten | Aangeboden activiteiten | Afstand tot de woonplaats |
| 4. | Contact met kinderen zonder beperking | Afstand tot de woonplaats | Aantal kinderen per begeleider |
| 5. | Hygiëne en netheid op de dagbesteding | Aantal kinderen per begeleider | Hygiëne en netheid op de dagbesteding |
Tabel 1. Top 5 van aspecten die ouders het meest belangrijk vinden in het onderwijs / dagbesteding.
Hoe tevreden zijn ouders?
Gemiddeld genomen zijn alle ouders tevreden over de verschillende aspecten van het onderwijs of de dagbesteding. Ouders van een Samen naar School klas zijn erg tevreden over onder andere het aantal kinderen per begeleider, het contact met kinderen/leeftijdsgenoten zonder beperking en het aantal begeleiders waar hun kind mee te maken krijgt. Ouders van het speciaal onderwijs en het KDC zijn erg tevreden over het gestructureerde dagprogramma, de groepssamenstelling en de sfeer. Ouders van een Samen naar School klas zijn significant meer tevreden over het aantal kinderen per begeleider, dan ouders van het speciaal onderwijs of een KDC. In Tabel 2 is de top 5 van aspecten te zien waar ouders het meest tevreden over zijn.
| Samen naar School klas | Speciaal onderwijs | Kinderdagcentrum | |
| 1. | Aantal kinderen per begeleider | Aangeboden activiteiten | Gestructureerd dagprogramma |
| 2. | Contact met leeftijds- genoten zonder beperking | Groepssamenstelling | Sfeer |
| 3. | Contact met kinderen zonder beperking | Sfeer | Opleidingsniveau begeleiders |
| 4. | Aantal verschillende begeleiders | Gestructureerd dagprogramma | Groepssamenstelling |
| 5. | Sfeer | Heterogene/homogene groepen | Hygiëne en netheid op de dagbesteding |
Tabel 2. Top 5 van aspecten waar ouders het meest tevreden over zijn in het onderwijs / dagbesteding.
Positieve aspecten van de Samen naar School klassen
Ouders van een Samen naar School klas zijn gemiddeld genomen positief over de Samen naar School klassen en zij geven de klassen gemiddeld het rapportcijfer 7,9. In de interviews hebben ouders aangegeven wat ouders positief vinden aan de Samen naar School klassen.
Ouders vinden dat er relatief veel één op één begeleiding is in de Samen naar School klassen. Er is veel individuele aandacht voor het kind en dat waarderen de ouders. Ook is het personeel heel betrokken bij de kinderen en is er ook veel betrokkenheid tussen de ouders onderling. Eén van de redenen waarom de ouders voor een Samen naar School klas hebben gekozen, is omdat er inclusiemomenten zijn met de kinderen van de reguliere basisschool. Hierdoor hebben de kinderen met EVMB ook contact met kinderen zonder beperking. De ouders merken aan hun kinderen dat ze op die momenten helemaal opleven:
“Ik zie gewoon dat hij elke dag met enorm veel plezier naar school gaat”.
(Moeder, Samen naar School klas)
Ook waarderen de ouders de manier waarop het kind wordt benaderd. De focus ligt op wat het kind wél kan, in plaats van wat het kind niet kan. Verder krijgt ieder kind een programma op maat, zodat er voldaan kan worden aan de behoeftes van individuele kinderen. Daarnaast zijn de ouders tevreden over de therapieën en de hoeveelheid activiteiten die georganiseerd worden.
Verbeterpunten voor de Samen naar School klassen
Volgens de geïnterviewde ouders zijn er ook enkele punten die de Samen naar School klassen kunnen verbeteren (zie Tabel 2). Het eerste verbeterpunt is dat er volgens ouders meer gebarentaal gebruikt mag worden. Daarnaast vinden vijf ouders het jammer dat er geen vervoer wordt geregeld voor hun kind. Het kost sommige ouders veel tijd om hun kind van en naar school te brengen, waardoor er weinig van een dag overblijft. Dit is de hoofdreden waarom niet alle kinderen vijf dagen in de week naar school gaan. Tenslotte geven ouders aan dat ze het prettig vinden als er opvang is tijdens de vakantieperiodes.
| Positieve punten | Verbeterpunten |
| – Individuele aandacht – Personele betrokkenheid – Contact met kinderen zonder beperkingen – Kindgerichte benadering – Aanbod specifieke zorg – Aanbod activiteiten | – Gebruik van gebaren – Vervoer – Vakantieopvang |
Tabel 3. Samenvattend overzicht van de positieve- en verbeterpunten van een Samen naar School klas
——————————————————————–
Anke de Boer (2020). Motieven en tevredenheid van ouders bij hun keuze voor onderwijs en/of dagbesteding. Groningen: Rijksuniversiteit Groningen. Meer informatie over het onderzoek of de Samen naar School klassen is op te vragen via: anke.de.boer@rug.nl of jvisser@nsgk.nl. Dit deelonderzoek maakt onderdeel uit van het onderzoek naar de effecten van de Samen naar School klassen. Dit onderzoek is medegefinancierd door het Gehandicapte Kind, en de afdeling Orthopedagogiek van de Rijksuniversiteit Groningen.
